سیم و کابل ساختمانی

اصول سیم کشی ساختمان

سیم کشی و یا به اصطلاح برقکاری ساختمان ، برخلاف چیزی که عده ای تصور می کنند ، امری کاملا تخصصی است . چه بسا اگر سیم کشی ساختمان به هر دلیلی اشتباه انجام شود ، در تمام طول عمر استفاده از ساختمان ، ساکنین را با زحمت مواجه می سازد ،

در سیم کشی ساختمان سطح مقطع هادی سیم و کابل های ساختمانی با توجه به عوامل زیر تعیین می شود:

– حداکثر دمای مجاز کار هادی

– افت ولتاژ مجاز سیم و کابل

سیم های ساختمانی با هادی  تا سطح مقطع ۱۰ میلی متر مربع بهتر است از نوع سیم با هادی تک مفتولی دارای عایق PVC  استفاده گردد. استفاده از سیم های افشان در مواردی که انجام بعضی از قسمت های سیم کشی به طور استثنایی مشکل باشد مجاز خواهد بود. از سیم ها و کابل های زیرگچی فقط در مواردی می توان استفاده کرد که طول انشعاب از محل سیم کشی ثابت تا محل مصرف کننده مانند چراغ بیشتر از ۱٫۵ متر نباشد.

به طور کلی در ساختمان از چند نوع سیم و کابل مانند: سیم های افشان، سیم های مفتولی، کابل های افشان سبک و کابل های افشان مفتولی سبک با عایق و روکش PVC ، کابل های مخابراتی و آیفونی و نیز کابل کواکسیالاستفاده  می شود. در مکان هایی که دما در آنجا بسیار زیاد است مانند جنوب کشور از عایق XLPE استفاده می شود.

سطح مقطع هادی سیم و کابل ساختمانی

ساختمان های کوچک از برق تک فاز و خانه های بزرگ تر از برق سه فاز استفاده می کنند. تجهیزات مصرف کننده عمده برق ساختمان در آشپزخانه و موتورخانه قراردارند . به هنگام کابل کشی می بایستی توجه داشت که فاصله کابل ها از یک دیگر باید حداقل دوبرابر قطر کابل باشد.

باید به این نکته به صورت کاملا جدی توجه داشت که مهارت سیم کشی ساختمان ، تنها به صورت تجربی به دست    نمی آید ، به این صورت که ممکن است شخصی سال ها تجربه سیم کشی داشته باشد ، اما از رعایت برخی قوانین آن هیچ اطلاعی نداشته باشد . در همین راستا توصیه می گردد که سیم کشی و برقکاری ساختمان می بایست بر اساس نشریه های مربوط به آن اعم از نشریه ۱۱۰ و مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان انجام گردد .

در حالت کلی سطح مقطع کابل برق از تیر تا کنتور ورودی ۶ میلیمتر مربع می باشد به همراه یک رشته سیم ارت با سطح مقطع ۲۵ میلیمتر مربع که با نظر شرکت توزیع نیروی برق تعیین می گردد .

سطح مقطع سیم ارت تابلوی های تقسیم هر واحد ۶ میلیمتر مربع است . (در اصول سیم کشی ساختمان می بایستی سیستم  ارت وجود داشته باشد )

در سیم کشی ساختمان معمولا” برای هر قسمت سیم و کابل ساختمانی با سطح مقطع هادی به شرح زیر به کار برده می شود :

–  سیم های به کاربرده شده در ساختمان برای روشنایی: سطح مقطع ۱٫۵ میلی متر

–  سیم های به کار برده شده برای پریز ساختمان: سطح مقطع ۲٫۵ میلی متر

–  سیم های به کار رفته به عنوان سیم های اصلی برق: سطح مقطع ۴ میلی متر

–  سیم های به کار رفته برای راه اندازی کولر آبی: سطح مقطع ۲٫۵ میلی متر

–  سیم های به کار رفته برای راه اندازی کولر گازی: سطح مقطع ۴ میلی متر

انتخاب سیم و کابل ساختمانی

میدانیم که بر اثر عبور جریان الکتریکی از کابل و هادی گرما به وجود می آید . چنانچه مقدار این گرما زیاد باشد باعث سوختن پلیمر عایق سیم وکابل میگردد از طرفی چنانچه مقاومت سیم ویاکابل از حد معمول زیاد باشد باعث ایجاد افت ولتاژ درسیم و کابل شده و در نتیجه ولتاژ دو سر مصرف کننده از ولتاژ شبکه کمتر بوده و ممکن است مصرف کننده درست کار نکند .

همیشه در طراحی شبکه ها مثل سیستم سیم کشی ساختمان باید سطح مقطع کابل طوری انتخاب شود که افت ولتاژ در سیم وکابل درصد کوچکی باشد.

این افت ولتاژ برحسب تنوع شبکه و نیز ولتاژ شبکه متغییر است. مثلا برای شبکه های خانگی 380/ 220 ولت، افت ولتاژ مجاز حدود 5 درصد است. بنابراین پس از تعیین سطح مقطع باید بررسی شود که آیا سطح مقطع انتخابی این شرط را نیز برآورده می سازد یا نه؟

اگر درصد افت ولتاژ در حد مجاز نباشد باید سطح مقطع بالاتری را انتخاب کنیم.

در سیم‌کشی الکتریکی، محدودیت‌هایی برای حداکثر افت ولتاژ مجاز وجود دارد، یعنی باید در کارکرد مناسب وسایل الکتریکی اختلال بوجود نیاید. افت ولتاژ بیش از حد ممکن است موجب عملکرد نامطلوب وسایل الکتریکی و آسیب دیدن تجهیزات الکتریکی متصل شود.

همچنین جریان مجاز عبوری از سیم ها و کابل ها می بایستی گونه ای تعین گردد که در هر نقطه ای از سیم و کابل، حرارت تولید شده در هادی های آن به خوبی به محیط اطراف منتقل شود.

درجه حرارت عایق در سطح هادی سیم ها و کابل های دارای عایق پی.وی.سی نبایستی از ۷۰ درجه سانتی گراد تجاوز کند .

سیم افشان

سیم افشان عبارتست از یک سیم  تک رشته که هادی آن از جنس  فلز مس بوده و عایق  به کار رفته در سیم افشان نیز آمیزه پلیمر  PVC ( پی وی سی ) از نوع پلیمر PVC/C   می باشد .

از سیم افشان در داخل وسایل برقی و نیز حفاظت سیستمهای روشنایی ، درمحیط های خشک ، درون لوله ها و زیر و روی گچ استفاده می گردد اما به کاربردن سیم افشان ( سیم انعطاف پذیر یا سیم قابل انعطاف ) برای نصب مستقیم روی سینی کابل ، کانال کابل کشی و مخازن مجاز نمی باشد  .

ولتاژ نامی  در سیم های افشان ، 500/300 ولت در سیم های افشان تا سطح مقطع 1 میلی متر مربع و 750/450 ولت در سیم های افشان با سطح مقطع بیش از 1  میلی متر مربع می باشد .

سیم های افشان بر اساس مشخصه ولتاژ نامی به دو گروه تقسیم می گردند :

سیم های افشان  دارای ولتاژ نامی 500/300 ولت :

که این نوع از سیم های افشان برای نصب درون لوله ها و زیر و روی گچ و نیز قرار گیری در لوله های خرطومی مناسب است .

سیم های افشان دارای ولتاژ نامی 750/450 ولت :

این نوع از سیم های افشان برای نصب داخل وسایل برقی و نیز حفاظت سیستمهای روشنایی ، درمحیط های خشک ، درون لوله ها و زیر و روی گچ مناسب است .

هادی در گروه سیم های افشان مطابق با الزامات استاندارد مربوطه  کلاس 5 ( هادی افشان یا هادی قابل انعطاف یا هادی انعطاف پذیر ) و یا 6کلاس ( هادی هادی خیلی افشان ) می باشد .

سیم مفتولی

سیم مفتولی یا سیم نصب ثابت  و یا به اصطلاح رایج بازار سیم خشک  ، عبارتست از سیمی  تک رشته که هادی آن از جنس  فلز مس بوده و عایق  به کار رفته در سیم مفتولی نیز آمیزه پلیمر  PVC ( پی وی سی ) از نوع پلیمر PVC/C   می باشد .

از سیم مفتولی ( سیم نصب ثابت یا سیم خشک ) در سیم کشی داخلی تابلو ها و توزیع کننده های برق استفاده می گردد همچنین از سیم مفتولی ( سیم غیر قابل انعطاف یا سیم  نصب ثابت ) می توان در لوله ها و زیر گچ استفاده نمود .

ولتاژ نامی  در سیم های مفتولی ، 500/300 ولت در سیم های مفتولی  مقاطع 5/0 و 75/0 و 1 میلی متر مربع و 750/450 ولت برای سیم های مفتولی با سطح مقطع بیش از 1  میلی متر مربع می باشد .

مقاومت الکتریکی هادی سیم مفتولی  کمتراز سیم افشان است . به عنوان مثال مقاومت الکتریکی هادی در سیم مفتولی با سطح مقطع 5/1 میلی متر مقدار 1/12 اهم بر کیلومتر و در سیم افشان با همین سطح مقطع 5/1 مقدار 3/13 اهم بر کیلومتر می باشد . این تفاوت به دلیل وجود رشته های هادی با طول تاب ( پیچش ) مشخص در هادی سیم افشان می باشد .

تفاوت در مقاومت الکتریکی هادی سیم افشان و سیم مفتولی  زیاد چشمگیر نیست اما ممکن است در موارد خاص یا متراژهای بالا تاثیر خود را بیشتر نمایان سازد .

کابل افشان سبک

این نوع کابل را می توان به عنوان کابل های ورودی و اتصال در وسایل برقی ، لوازم منزل و ماشین آلاتی که دو شاخه آنها به طور ثابت به کابل نصب است ،به کار برد .

ساختار

هادی : مس آنیل شده گروه 5  ( انعطاف پذیر – افشان  ) مطابق استاندارد ملی ایران شماره 3084

عایق : آمیزه PVC از نوع PVC/D.

نحوه قرار گیری رشته ها :

– کابل گرد : رشته ها به هم تابیده می شوند .

– کابل تخت : رشته ها به صورت موازی قرار می گیرند .

روکش : آمیزه PVC از نوع PVC/ST5 ، رنگ روکش به طور معمول مشکی یا سفید است .

کابل مفتولی سبک

این نوع کابل ها برای مصارف صنعتی و کابل کشی داخل ساختمان مناسب است و می توان آن ها را در محیط های خشک ، آبدار و مرطوب و نیز مکان های بسته و باز و همچنین در آجرکاری و بتن به کار برد. به کار بردن این کابل ها در بتن فشرده و یا به طور مستقیم در زیر زمین مجاز نیست .

ساختار

هادی : مس آنیل شده گروه 1 ( تک مفتولی ) یا گروه 2 ( تابیده شده منظم ) مطابق استاندارد ملی ایران شماره 3084

عایق : آمیزه PVC از نوع PVC/C.

نحوه قرار گیری رشته ها : رشته ها به هم تابیده می شوند .

روکش میانی : رشته های به هم تابیده با آمیزه هایی از پی وی سی اکسترود شده روکش می شوند .

روکش: آمیزه PVC از نوع PVC/ST4 ، رنگ روکش به طور معمول مشکی یا طوسی است  .